E-books: toekomst of hype?

E-books zijn in opmars. Ook bij ons in de bibliotheek hebben we er inmiddels al behoorlijk wat aangeschaft. Zelf heb ik er nog geen behoefte aan, maar ik had ook nooit behoefte aan een digitale krant en iedereen weet hoe dat afgelopen is. Ik weet gewoon dat ik ook ooit overstag zal gaan, mits er aan een paar voorwaarden wordt voldaan: een handzame, mooie e-bookreader (boeken verdienen nou eenmaal de mooiste omgeving), en graag ook nog eens betaalbaar.

Bij Vrij Nederland was het ook niet onopgemerkt gebleven dat de e-books terrein winnen. Zij hebben een aantal literatuurdeskundigen een reader opgestuurd en hun gevraagd er eens een maandje wat mee te spelen en dan hun bevindingen op te schrijven.

Deelnemers aan het experiment waren Yra van Dijk, Piet Gerbrandy, Carel Peeters en Lisa Kuitert.

Yra van Dijks stukje begint mooi: als ik de e-reader uit de doos haal, droom ik spontaan over ontrouw aan mijn oude papieren vrienden in de boekenkast. Het eindigt ermee dat de papieren vrienden niets te duchten zullen hebben van 'dat ding': het scherm is gewoonweg te klein om er prettig op te kunnen lezen.

Piet Gerbrandy ziet het ruim: zelfs de schriftcultuur (het gebruik van letters in het algemeen dus!) ziet hij binnen de geschiedenis van de mensheid voorlopig als een interessant incident en het e-book kan daarin een heel klein stapje zijn. In het schriftcultuurincident zijn twee revoluties heel belangrijk geweest, namelijk (1) de uitvinding van de boekdrukkunst en (2) de digitalisering, die zich nu nog aan het voltrekken is.

De digitale revolutie is naar zijn smaak nog lang niet af, want soms zijn perkamenten codexen uit de tiende eeuw stabieler (omdat die nu nog wèl leesbaar zijn in tegenstelling tot teksten die een paar jaar geleden gedigitaliseerd zijn) en de hobbel met betrekking tot het auteursrecht moet nog genomen worden.

Over het e-book is hij heel positief. De naam (Iliad)* vindt hij natuurlijk o.k., en de hoeveelheid down te loaden tekst vindt hij een feest. Alleen lukt het hem niet Griekse teksten te downloaden. En het terugbladeren bij een e-book is volgens hem net zo onhandig als bij een boekrol.

Zijn conclusie: de e-reader zal het papieren, houten, perkamenten, bronzen of stenen boek niet overbodig maken. Maar zeker voor een professioneel lezer is hij een hoogst welkome bijdrage aan de hedendaagse schrijftcultuur.

Carel Peeters vindt het e-book uitermate praktisch, maar vindt dat tegelijkertijd geen criterium voor een boek; de kracht van gedrukte boeken is dat ze als object hun eigen charme hebben, net zoals auto's, fietsen, boten of huizen.

Zijn conclusie: het e-book is voorlopig vooral een gadget, een boek is een individu, net als de lezer.

Lisa Kuitert roemt ook het praktische van het e-book, met name de doorzoekbaarheid. De uitgevers zien er volgens haar wel been in om de lezende mens te bedienen met een nieuw apparaat. Zij vraagt zich echter wel af wat de gevolgen zullen zijn voor de literatuur en hoe het is om een e-book te schrijven: zouden daar andere normen voor gelden? Ze verwacht dat het aantal amateurschrijvers fors zal toenemen en het lastig zal zijn voor de schrijvers om nog geld te verdienen met hun boeken vanwege de downloadsites en voor lezers om de krenten uit de pap te halen.
Wat haar betreft is het nog lang geen lente.

Iets wat bijna alle deelnemers melden, is dat ze behoorlijk moeten stoeien om het ding aan de praat te krijgen (tja, alfa's hè, hadden ze daar geen rekening mee kunnen houden?). Ik kan me voorstellen dat Reinout Oerlemans er meteen een show om heen zou willen bouwen: stuur deze mensen voor een maand naar een onbewoond eiland met alleen een e-bookreader (liefst zonder handleiding) en kijk wat er gebeurt. Maar ja, Vrij Nederland is geen SBS 6, hè. Geen televisie, maar keiharde tekst.

Wie desalniettemin denkt: hé dat is leuk, dat wil ik ook wel uitproberen, kan via Vrij Nederland na betaling van 299 euro een e-bookreader bestellen (Bebook, geen Iliad dus).
De aanprijzing van de Bebook is als volgt:

Alle boeken (minstens 1000) en documenten die u wilt lezen digitaal bij de hand
BeBook is zo klein en licht als een pocket
mogelijkheid om mp3-bestanden en audioboeken af te spelen
lettergrootte en type zijn te veranderen
rustiger voor de ogen dan een laptop
lezen in de zon is geen probleem

Bovendien krijg je dan 3 extra e-books kado (Contrapunt, godenslaap en de oudheid is nog niet voorbij) plus een jaar lang Vrij Nederland. Daarna ben je (let goed op!) dus wel lid van Vrij Nederland. Maar je kunt het één ook los kopen van het ander.

Voor mij voorlopig dus nog even niet, want ik vind de apparaten nog te lelijk en te duur. Maar een abonnement op Vrij Nederland, dat valt te overwegen. Via RSS wel te verstaan.

* Naast de Iliad heb je ook nog de Kindle van Amazon (die nog niet in Europa verkrijgbaar is) en de Sony Reader, waarbij met Google samengewerkt wordt. En het Bebook dus.
De papieren man citeert een artikel uit Computerwereld waarin gesteld wordt dat het e-books als een van de 21 grootste technologische mislukkingen van de recente geschiedenis mag worden beschouwd. Zelf is hij positiever. Hij citeert ook een artikel van Giles Slade, die meent dat het vanzelf wel goed komt met het e-book als het een attractievere naam krijgt. Persoonlijk lijkt me dat sterk, hoewel alle kleine beetjes helpen natuurlijk.