Toen ik nog op de middelbare school zat, was een van de opties die ik voor mezelf zag, dat ik later tolk zou worden. 'Nooit doen', zei mijn decaan, 'dat is slopend werk, en relatief nog slecht betaald ook.' Dat leek me geen aantrekkelijk vooruitzicht en toen ben ik maar klassieke talen gaan studeren, kon ik tenminste gewoon voor de klas gaan staan.
Nu wil het toeval, dat ik met een man getrouwd ben, die wél tolk is geworden. Uiteindelijk. En zijn inkomen springt harder op en neer dan een kind op een trampoline. Nooit heeft hij zekerheid, altijd is hij afhankelijk van de grillen van de politiek (hoeveel vluchtelingen laten ze binnen, in welke volgorde behandelen ze hun zaken, hoeveel tolken stellen ze aan, aan welke kwaliteitseisen moeten deze voldoen, plannen ze ze zelf in of huren ze daar bureaus voor in?). Dat laatste heeft men een aantal jaar geleden gedaan. Men heeft de planning voor tolken overgelaten aan commerciële uitzendbureaus. En dat is een slecht idee geweest. Want bij de commerciële bureaus staat niet de kwaliteit van het tolkwerk, maar de winst centraal. En die is groot, ten koste van het salaris van de tolken. Die tolken, met name die in exotische talen, kunnen op hun beurt hun diensten nergens anders aanbieden dan bij de overheid: rechtbanken, gezondheidszorg, politie en de IND.
Niet dat de tolken overigens goed betaald werden vóór ze uitbesteed werden aan de uitzendbureaus, want daarvoor werd hun uurtarief ook niet geïndexeerd: in 1982 voor het laatst! Verrekend met de inflatie betekent dat een halvering van hun loon sinds de jaren '80. Welke beroepsgroep zou dat accepteren? De lieve tolken, maar knarsentandend.....want een beetje vogelvrij zijn ze wel, allemaal zzp'ers en slecht verenigd, want verschillende talen en belangen en vaak ook nog eens elkaars concurrenten. Een makkelijke prooi dus voor de overheid. En die merkt niet dat ze zich daar zichzelf mee in de voet schiet. Want door de lage tarieven is tolk-zijn geen aantrekkelijk beroep meer en treedt er dus schaarste op: sommige tolken stoppen er na al die tijd mee en er komt geen nieuwe aanwas meer.
Maar de overheid is de overheid niet als ze niet met een oplossing komt: het taalniveau van de tolken kan wel omlaag (van C1 naar B2), dan willen er vast meer mensen voor dat lage tarief komen werken. Dat zal best, maar wat voor niveau haal je dan binnen? Tolken die een 'gewone' aanslag niet van een belastingsaanslag kunnen onderscheiden? Of een pistool van een pistolet? Wat zal dat betekenen voor - ik noem maar wat - de terrorismebestrijding? Terecht dat de tolken hier tegen geprotesteerd hebben. Want zij houden van hun vak en willen voor het hooggekwalificeerde en verantwoordelijke werk dat zij verrichten ook een redelijke vergoeding krijgen.
Want deze behandeling en onderwaardering van tolken door de overheid grenst aan onbetamelijkheid en brengt ook de maatschappij nog eens in gevaar.
Mijn decaan had destijds waarschijnlijk al gelijk en het beroepsperspectief is in de loop der jaren alleen nog maar slechter geworden.
Hieronder een impressie van de protesten van de tolken in de pers:
NOS
NRC
Radio 1
Trouw (in dit artikel wordt eindelijk een rechter aan het woord gelaten, die in tegenstelling tot 'de overheid' wél het belang van goede tolken ziet; 'de overheid' lijkt sowieso de weg een beetje kwijt de laatste tijd)
Heel bijzonder is het openbare rondetafelgesprek dat (een delegatie van) de Actiegroep Registertolken- en vertalers met de commissie Justitie en Veiligheid van de week kreeg naar aanleiding van de protesten.
Voor meer persberichten zie hier
