Nussbaum bij Soeterbeeck

'Is het niet vreemd dat u aan de ene kant pleit voor onderwijs (in de humaniora) voor meer personen, maar aan de andere kant voor kleinere klassen om het onderwijs niet te massaal te maken?'
'Nee hoor, dat kan best samengaan. Als ik een college geef voor meer mensen, dan maak ik er een theatershow van - ik ben immers ook gediplomeerd actrice - en dan zorg ik er bijvoorbeeld voor dat er een competitie ontstaat tussen de ene kant van de zaal en de andere of dat de deelnemers na afloop van het college onderverdeeld worden in aparte secties (geleid door ouderjaars of iets dergelijks, daar leert iedereen veel van, de nieuwelingen en de ouderejaars).'

Het antwoord typeert Martha Nussbaum: veelzijdig, strijdbaar en niet voor één gat te vangen. Een pracht van een vrouw, ook in haar voorkomen: heel charmant, zie haar jurk, maar tegelijk ook met stoere, zeg maar gerust mannelijk trekken. Dat laatste zie je bijvoorbeeld aan haar mannelijke zwarte horloge, dat niet echt bij de rest van haar kleding past, maar ook in haar stemgebruik, dat meestal heel vrouwelijk klinkt, maar in het heetst van haar betoog ineens ook heel zwaar kan worden.

En haar betoog voor meer onderwijs in de humaniora was fel. De ergste crisis is volgens haar niet de financiële, maar de ondermijning van het onderwijs in de geesteswetenschappen; dat wordt maar wegbezuinigd of het niets is - het draagt volgens de politici namelijk niets bij aan de economische groei (en het is nog gevaarlijk ook om kritische mensen op te leiden, lijkt men te denken).

Maar wat is economische groei waard zonder dat het geld wordt ingezet voor hulp aan de zwakkeren in de samenleving, maar voornamelijk om de rijken nog rijker te maken, zoals je bijvoorbeeld in India ziet? Of in China, waar het de burgers niet wordt toegestaan een kritische noot te kraken? Nee, liever alle mensen opleiden in de (in zekere zin beperkte) technische vakken, zodat ze bij kunnen dragen aan de groei van het Bruto Nationaal Product (en verder liefst hun mond houden).

Wat dat onderwijs in de humaniora dan in moet houden? In ieder geval drie dingen: ten eerste het vermogen om kritisch te durven zijn en te debatteren, ten tweede het besef dat de wereld waarin je leeft niet de enige is (door minstens één andere religie en taal te bestuderen) en ten derde empathie in de breedste zin van het woord (inleven in een ander door middel van literatuur, theater en dans).

Voor het leren van tenminste één andere taal was het voor deze zaal overigens niet noodzakelijk een betoog te houden, grapte de Amerikaanse.

Ja, het was een prachtige avond met een enthousiast publiek, waar maar liefst twee zalen voor nodig waren om het te herbergen, één waar Nussbaum live aanwezig was en één die live de videobeelden kon volgen. En op het laatst nog twee vragen aan haar mocht stellen. Live. Want ze zal altijd blijven opkomen voor de minder bedeelden in de samenleving, dus ze liet aan het eind van de avond haar gezicht nog even aan de 'videozaal' zien.

Een mooi gebaar van een mooie vrouw.