Blogkermis

WAARSCHUWING: LANGE TEKST!

In de bibliotheekwereld is men flink aan het bloggen geslagen. Dat moet ook, om de razendsnelle ontwikkelingen te kunnen volgen en met elkaar te delen. Op een gegeven moment is hieruit het fenomeen blogkermis ontstaan. Het wil zoveel zeggen als dat bibliobloggers worden uitgedaagd binnen een bepaalde periode een keer een blogtekst te schrijven over een bepaald thema.

Zoals eenieder weet die mij kent, houd ik niet van kermissen: te veel lawaai, plat vermaak en geldverspilling. Het enige wat ik leuk vind, zijn de botsautootjes. Vraag me niet waarom, misschien is het jeugdsentiment, misschien is het omdat dit onderdeel het meest actief en voor alle leeftijden is. In een blogkermis mag van mij dan ook lekker gebotst worden.

Het thema van de blogkermis van deze keer is de nut en noodzaak van klassieke media.
Hebben wij de oude media (boeken en dat soort oude troep) nog wel nodig? Ik zou kunnen volstaan met een kort Ja, want ik houd nou eenmaal van de oude media. Maar dat is natuurlijk veel te subjectief, hoewel ik weet dat vele mensen dat ook zo voelen. Zou je je een wereld kunnen voorstellen waarin je alleen maar digitale media tot je beschikking hebt? Dat al het gedrukte overbodig is geworden? Ik niet, al is het alleen maar dat er ook nog wat te lezen moet zijn voor als de stroom uitvalt.

En oude boeken zijn vaak mooi; ze hebben op z’n minst emotionele en museale waarde. Heel goed dat ze nu gedigitaliseerd worden om ze ook voor het nageslacht te bewaren en het gebruikersgemak te verhogen. Monniken en andere mensen die die boeken met veel geduld gemaakt hebben zouden daar ook geen enkel bezwaar tegen hebben. Maar ze moeten niet daarna weggegooid worden! Het is een beetje te vergelijken met dat Google-experiment bij het Pradomuseum. Prachtig om te zien, en ook bruikbaar als voorstudie, maar uiteindelijk zie ik toch liever de echte schilderijen. Echte kunst wint het nu eenmaal van gekopieerde kunst, al zal niet iedereen het daar mee eens zijn en dat hoeft ook niet. Anders wordt het zo druk in die musea. Laat de rest maar in z'n leunstoel met de laptop op schoot blijven zitten.

Terug naar de boeken. Er moet in ieder geval een onderscheid gemaakt worden tussen tijdschriften en boeken. De meeste (met name wetenschappelijke) tijdschriften kunnen makkelijk digitaal; dat is snel en heeft toegevoegde waarde qua doorzoekbaarheid, links, plaatjes en filmpjes. Wel jammer overigens dat hier 19 (en straks 20)% BTW op geheven wordt. Dat moet mijns inziens zo gauw mogelijk omlaag naar 6%.

Voor veel boeken geldt dat ook. Dit kunnen wat mij betreft ook gemakkelijk digitaal, mits de bookreaders goedkoper en gebruikersvriendelijker worden voor de leesboeken. Minder kil ook. ’t Zal wel even wennen worden, maar het is wel makkelijk op vakantie; scheelt een hoop ruimte. In plaats daarvan kun je ladingen accu’s meenemen.

Maar de klassieke boeken moeten er natuurlijk wel naast blijven bestaan. Daar zijn we immers aan gewend en niet elke leefdijdscategorie zal even makkelijk overschakelen. Bovendien zal het nog wel een tijdje duren voordat alles gedigitaliseerd is.
Ik pleit derhalve voorlopig voor vreedzame coëxistentie.

Dan zit je nog wel met de kwestie van het kritisch omgaan met al die informatiebronnen. Kunnen de jongeren van tegenwoordig dat wel of kennen ze maar een weg, namelijk die van Google? En is dat per definitie verkeerd?

Ten eerste moeten de bibliotheken en andere instanties er voor zorgen dat hun beste werken door het toevoegen van een lading goede metadata ook het best te vinden zijn. En via hun eigen site ook aantrekkelijk en doorzoekbaar. De bibliotheek moet op z’n minst een keurmerk blijven en dat uitdragen middels nadruk op kwaliteit, goede cursussen en een prettige ambiance. Jongeren moeten weten dat wat je bij de (digitale) bibliotheek vindt, goed is. Zij moeten daar als een magneet naar toegetrokken worden en verleid worden terug te blijven komen.

En al die kinderen dan, hoe kunnen die het kaf van het koren op internet onderscheiden? Kunnen die dat eigenlijk wel en moeten die niet veel meer bij het handje genomen worden? Moeten die niet eerst boekwijsheid opdoen voor ze het internet op mogen?

Ten eerste is wijsheid niet alleen meer via boeken verkrijgbaar, maar op allerlei andere manieren, bijvoorbeeld het internet. Het is dus van belang dat kinderen zo vroeg mogelijk geleerd wordt het materiaal zo kritisch mogelijk te bekijken en ja, daar moeten ze voor bij het handje genomen worden, keer op keer. Dat werden wij vroeger ook. Ik kan me die lessen maatschappijleer nog wel herinneren, dat we hetzelfde onderwerp in verschillende kranten met elkaar moesten vergelijken. Ik had al snel door dat wij thuis de verkeerde krant lazen....

En zelfs als ze weten hoe het moet, zullen ze nog wel eens de weg van het grootste gemak kiezen, hoewel ze weten dat dat eigenlijk niet de beste weg is. Ook ik heb vroeger niet alle boeken van de lijst gelezen; Nederlands en Engels wel, maar Frans….we moesten alleen de meest exquise boeken lezen en die waren bijna alle zonder uitzondering vertaald of op film beschikbaar. Calculerend waren we ook toen al. Er moest immers ook tijd zijn voor een bijbaantje. En ik wilde nog wel Frans studeren! Supergemotiveerd zou je zeggen! Tja, Ovidius zei het al in z'n Metamorphosen: video meliora proboque, deteriora sequor (ik zie het betere en sta daar achter, maar toch volg ik het slechtere).

Ik zou er ook voor willen pleiten flink te investeren in de kindvriendelijke versie van de Wikipedia. Nu zitten de kinderen (ik zie dat om mij heen) vaak te wroeten in zo’n voor volwassenen geschreven tekst en begrijpen er maar de helft van. Dat werkt ook niet stimulerend. Wat wel stimulerend werkt is goede, aantrekkelijke documentatie binnen handbereik. Liefst voorlopig nog boeken als basis en ze dan – na een gedegen introductie - vrijlaten op het net. En daarna een keer andersom. Liefst inclusief presentatie zo nu en dan. Lekker leuke plaatjes of filmpjes erbij laten zoeken, meteen goede bronvermelding aanleren, of - nog beter - zelf laten maken.

De opdrachten moeten ook van dien aard zijn, dat er zo weinig mogelijk uitgenodigd wordt om slechts te knippen en te plakken. Goede docenten zijn prima in staat om dat te doen en daar veel afwisseling in aan te brengen; zwakke misschien niet; die merken niet eens dat de links ook meegekopieerd en geplakt zijn (zoals een van mijn kinderen – zij is 8 jaar - opmerkte over een docent die een werkstuk van een medeleerling beoordeeld had).

Met een dergelijke gedegen ‘opleiding’ door goede docenten zouden ze, zoals Astrid, de organisator van deze blogkermis het zou noemen, eerder die voor die goede, gezonde maaltijd dan voor een diepvriespizza kiezen. Omdat ze net als Dante door Vergilius door de hel geleid zijn.

Zo. Ik heb honger gekregen. Eens even kijken of de oliebollenkraam nog open is.

Kijk hier voor een opsomming van de biblioblogkermissen.