Als we vroeger uit de les van onze uitstekende leraar Nederlands Oltheten kwamen, renden we massaal naar de bibliotheek om de boeken die hij had aangeraden te gaan halen. Datzelfde gevoel kregen we bij de lezing van Maxim Februari, met dat verschil dat we al in de bibliotheek zaten. Welke boeken hij dan aanraadde?
- White teeth (en de andere romans en essays) van Zadie Smith
- De menselijke smet van Philip Roth
Ik heb het vermoeden dat ze voorlopig niet meer te krijgen zijn in de openbare bibliotheek van Nijmegen. Maar gelukkig is het vakantie, dan kan ik ze mooi gaan downloaden en lezen.
Waar de lezing over ging? Identiteit en groepsvorming. Wat identiteit dan precies is; dat is nog niet zo makkelijk te definiëren, net als ras en etniciteit. Diversiteitsbeleid, ook al zo iets. Hoe bereik je dat? Hoe tel je dat? En moet je dat wel willen tellen? Willen mensen eigenlijk wel geregistreerd staan als horend bij een bepaalde categorie? (daar gaat het werk van Zadie Smith onder andere over; als kind ontsproten uit een biculturele relatie wil ze noch bij de ene, nog bij de andere groep horen en tegelijkertijd bij allebei). Willen mensen überhaupt wel ongevraagd ergens geregistreerd staan? Want dat daar grote nadelen aan kleven, dat moge duidelijk zijn. Etnische profilering ligt dan sowieso op de loer, maar ook allerlei andere profileringen. Je wordt dan beoordeeld naar de groep waarvan de machine denkt dat je behoort. Maar - en dat is het gevaar - alle leden van de groep zijn anders, unieke wezens, met eigen mensenrechten, hoewel deze de laatste tijd wel behoorlijk op de tocht staan.
Het mooiste voorbeeld dat Februari gaf was dat van de groep LHBTI-ers, waartoe hij als transman behoort. Hij voelt hij zich, nu hij eindelijk in het goede lichaam zit, heteroseksuele man, niet homoseksueel dus. En toch worden mensen van de LHBTI-gemeenschap vaak over een kam geschoren als homoseksuelen. Transseksuelen zijn dat niet, of tenminste, niet per se. Uiteindelijk ben je altijd een individu met eigen kenmerken, voorkeuren en rechten en wil je dat ook zijn. Maar waarom mensen dan toch bij een groep willen horen? Omdat het sociale wezens zijn! En ze vaak sterker zijn als groep. Maar aan die groepsvorming kleven ook nadelen, namelijk dat elke inclusie ('wij zijn katholiek') automatisch ook exclusie veroorzaakt (de protestanten vallen hier namelijk buiten). Groepsvorming is vaak ook een vorm van machtspolitiek. Wij zijn Nederlanders, dus niet-Nederlanders vallen buiten onze groep. Voila, daar is de exclusie al.
'Gelukkig leven we in een rechtsstaat, dus heel veel kan er niet misgaan', bracht Marcel Becker van Radboud Reflects, die hem na de lezing interviewde daar tegenin. Tja, vertel dat de gedupeerden van de toeslagenaffaire van de belastingdienst maar eens. Tegen de overheid is het vaak moeilijk vechten, dat is wel gebleken....
Vandaar dat Februari zich - samen met Tommy Wieringa - bijvoorbeeld heeft ingezet tegen de invoering van het SyRIsysteem van de overheid.
Twee romanciers die zich inzetten voor de burgerrechten? Ja, want romanciers, dat zijn eigenlijk de enige overgebleven voorvechters van het individu.
Zo eindigde de boeiende lezing over de fenomenen groepsvorming en identiteit, in glasheldere taal gehouden door Maxim Februari. Niet in de chaotische brij van woorden die hierboven staat, maar ja, zo weet je zo'n beetje waar het over ging en gelukkig komt de opname van deze lezing binnenkort beschikbaar, dan kun je het zelf bekijken, iets wat absoluut aan te raden is als dit thema je interesseert.
Update:
Hierbij de opname:
Geen opmerkingen:
Een reactie posten